Karijes: I mlečni zubići mogu da se pokvare

Prvi, mlečni zubi pojavljuju se između šestog meseca i godinu dana života, što predstavlja veliku radost za roditelje, ali ponekad donosi i probleme. Naime, oko 5% mališana uzrasta do tri godine pati od izuzetno regresivnog oboljenja stručno označenog kao cirkularni karijes.

Primetite prve znakove

Roditelji često ni ne primete prve znake – pojavu belih, kredastih mrlja u vratu gornjih sekutića, što su zapravo znaci progresivnog i uznapredovalog topljenja gleđi zuba. Kako ovakva gleđ postaje porozna, u nju se talože pigmentne materije (braonkaste i crne) iz pljuvačke, hrane i bakterija, a zatim dolazi do pucanja i pojave rupica (kaviteta).

Razaranja se šire kružno oko vrata zuba, pa otuda i naziv „cirkularni karijes“. Njegovim napredovanjem u dubinu zuba, razara se zubna kost (dentin), pa tako zubi postaju izjedeni, crni i znatno oslabljeni. Pod dejstvom sila, oboleli mlečnjaci pucaju, pa umesto zuba ostaju crni korenovi, a sa ovakvim razaranjem dolazi do otvaranja zubne pulpe i njene infekcije.

Karijes mlečnih zuba retko rezultira bolom, ali se infekcija dalje širi na viličnu kost u kojoj se stvaraju hronični procesi (granulomi). Tada se najčešće uočava ispupčenje na zubnom mesu iznad zuba – fistula, koja je zapravo otvor kanala preko kojeg se, iz zapaljenskog procesa u kostima, izbacuje gnoj. U dečjem uzrastu ovakva reakcija je relativno česta jer je kost poroznija i lakše se probija. Ipak, sa padom imuniteta može doći do aktiviranja procesa i pojave velikih otoka praćenih bolom, temperaturom i drugim simptomima.

Razlika između cirkularnog i mlečnog karijesa

Proces cirkularnog karijesa uvek počinje na gornjim sekutićima, vrlo brzo se širi na ostale zube u gornjoj vilici, a tek kasnije i na donju vilicu. Takođe, ovo zubno oboljenje može da se razvije izuzetno brzo, tako da u roku od nekoliko nedelja nakon pojave belih mrlja dolazi do razaranja zuba. Za razliku od toga, klasični karijes najčešće počinje u rupicama i fisurama griznih površina mlečnih kutnjaka (molara) i ne napreduje tom brzinom.

Uzrok cirkularnog karijesa

Glavni izazivači razaranja gleđi zuba jesu bakterije iz roda Streptoccocus mutans koje se vezuju za površinu zuba i oko sebe stvaraju sluzave omotače – zubni plak. Bakterije u njemu prerađuju šećere neophodne za sopstvenu ishranu, što uzrokuje nagomilavanje organske kiseline koja deluje na površinu gleđi zuba i narušava ravnotežu u stvaranju mineralne rešetke. Kao posledica toga, iz gleđi se „izvlače“ minerali (demineralizacija), ona slabi, gubi providnost (pojava belih mrlja) i na kraju, puca.

Sindrom flašice

Doskora je vladalo mišljenje da je osnovni uzrok pojave cirkularnog karijesa to što beba dugo i učestalo u ustima drži flašicu sa zašećerenom vodom, čajem, sokom ili mlekom. U engleskoj stručnoj literaturi, ova vrsta karijesa upravo zbog toga se označava kao „sindrom flašice“.

Nekada je u našim krajevima bio običaj da se dete uspavljuje pomoću cucle umočene u med. Isto tako, pojava oboljenja je povezivana i sa zaslađivanjem veštačke hrane za bebe. Smatralo se da bolest počinje na gornjim zubima jer donje čuva jezik koji ih prekriva. Dakle, detetu se, prilikom uspavljivanja, ne sme u ustima ostavljati flašica sa tečnostima u kojima postoje šećeri.

Značajna uloga pljuvačke

Međutim, primećeno je da se cirkularni karijes razvija i kod dece koja se ne dohranjuju, ali se uspavljuju na dojci. Nova saznanja o značajnoj ulozi pljvačke u odbrani zuba od razvoja karijesa, u potpunosti su rasvetlila sve enigme i u vezi sa razvojem cirkularnog karijesa.

Pljuvačka je najvažniji faktor u zaštiti usne duplje i zuba i ima čitav niz uloga od kojih su najvažnije:

– mehaničko ispiranje ostataka hrane sa zuba i sluznice
– razlaganja šećera pomoću enzima koje sadrži
– prisustvo odbrambenih antitela
– neutralizacija kiselina
– remineralizacija površine gleđi…

Hrana za bakterije

Svako duže nagomilavanje šećera, bilo da je iz flašice, veštačke hrane, pa i majčinog mleka, predstavlja izvor hrane za bakterije na zubima. Ukoliko roditelji, a posebno majka, u ustima imaju veliku koncentraciju bakterija Streptoccocus mutans, dete ima veću šansu da ranije oboli od karijesa i da infekcija bude mnogo jača.

Gornji sekutići posebno su osetljivi jer je u tom predelu pljuvačka slabije pokretna, a time i njena zaštitna uloga. Takođe, brže se suši predeo gornjih zuba, jer su usne kod dece uvek blago razdvojene.

Bebe imaju upola manje odbrambenih antitela u pljuvački nego starija deca i odrasli, duži su im periodi spavanja, kada se pljuvačka slabije luči, pa je razvoj karijesa u tom dobu češći.

Cirkularni karijes posledica je loše brige o dečjim zubima i preteranog konzumiranja hrane bogate šećerima što znači da nije prouzrokovan samo dugim držanjem flašice u ustima ili zašećerene cucle.

Autor: Life Content