Prerani pubertet kod dečaka i devojčica

Pubertet je životno doba tokom kojeg dolazi do polnog sazrevanja. Povezan je sa složenimPrerani pubertet kod dečaka i devojčica anatomskim i funkcionalnim promenama koje omogućavaju sticanje sposobnosti za reprodukciju.

Foto: Pixabay/Free Images

Kod 95% zdravih devojčica počinje između 8,5 i 13 godina, a kod dečaka najčešće između 9,5 i 13,5 godina. Prerani pubertet je poremećaj koji se karakteriše pojavom znakova pubertetskog razvoja pre uobičajenog termina, tj. pre 8 godina kod devojčica, odnosno pre 9 godina kod dečaka.

Definisanje preranog puberteta je otežano činjenicom da kod zdrave dece postoje veoma velike razlike u hronološkom uzrastu u kome nastaje pubertet, a koje su posledica sadejstva genetskih činilaca i činilaca spoljnje sredine. Poboljšani društveno – ekonomski uslovi života, bolja ishrana dece i bolje zdravstveno stanje pre puberteta utiču na vreme njegove pojave. Razlike su osobito izražene između pripadnika različitih etničkih grupacija.

Prerani pubertet se može klasifikovati u dve kategorije:
• pravi prerani pubertet
• lažni prerani pubertet

Pravi prerani pubertet je redak poremećaj, znatno češće se javlja kod devojčIca. Kod 90% devojčica i manje od 30% dečaka uzrok pravog preranog puberteta ostaje nepoznat (idiopatski oblik). Kod manje od 10% devojčica i više od 70% dečaka, uzrok pravog preranog puberteta je tumor CNS-a. Lažni prerani pubertet se odlikuje razvojem sekundarnih polnih odlika zbog lučenja polnih hormona iz gonada ili iz nadbubrežnih žlezda. Najčešći uzrok lažnog preranog puberteta kod devojčica su ciste ili tumori jajnika. Može da nastane i zbog zadesnog unošenja egzogenih estrogena (kontraceptivne tablete) ili upotrebe kozmetičkih preparata s estrogenim dejstvom. Kod dečaka glavni uzroci lažnog preranog puberteta su oboljenja i tumori nadbubrežnih žlezda, a znatno ređe tumori testisa.

Bez obzira na uzroke preranog puberteta, kod dece oba pola rast u visinu i koštano sazrevanje su ubrzani, usled čega period rasta traje kraće, a konačna telesna visina je niža od očekivane. Psihičko sazrevanje i denticija su u skladu sa hronološkim uzrastom. Parcijalni (nekompletni) oblik preranog puberteta obuhvata izolovani prerani razvoj dojki kod devojčica, tokom prve dve godine života, izolovana prerana pojava pubične kosmatosti kod devojčica pre osme godine i znatno ređe izolovana prerana menarha, koja se može javiti u uzrastu od jedne do devete godine, a odlikuje se većinom jednom do tri epizode krvarenja. Lečenje je uglavnom medikamentozno i ima za cilj:

1. Otkrivanje i lečenje intrakranijalne lezije
2. Zaustavljanje daljeg polnog sazrevanja
3. Poboljšanje izgleda za dostizanje normalne telesne visine u odrasloj dobi
4. Pružanje psihološke podrške
5. Sprečavanje seksualnog zlostavljanja i neželjene trudnoće kod devojčica.